Kambiyo senedi vasfında olan kıymetli evraklar alışverişlerde sıklıkla kullanılıyor. Herhangi bir mal ya da hizmet alım işleminde, nakit olarak ödeme gücü bulunmayan alıcılar için oldukça eski yıllarda üretilen bu çözüm yöntemi günümüzde de uygulanıyor. Böylece, her iki taraf da birbirine güvenerek işlemi tamamlamış oluyor. Peki, Senet Borcu Ödenmezse Ne Olur? bunu detaylıca her açıdan anlatmaya çalışalım.
Genellikle mal alım satımında başvurulan senet düzenleme yolunda, bono, çek ya da poliçe kullanılıyor. Kıymetli evraklar adı verilen bu senetlerle ilgili sorun yaşanmaması için senet altına imza atılmadan önce bilgi sahibi olunması önem taşıyor.
Senet Nedir?
Senedi önemli yapan unsurlar, düzenlenme tarihi, düzenlenme yeri, imza ve niteliği belirleyen birtakım ibarelerdir. Altında alıcının imzası olan her belge senet niteliğinde olmuyor.
Hukuki anlamda senetten bahsedilebilmesi ve atılan imzayla borç altına girilebilmesi için gereken unsurların yer alması yeterli oluyor. Kıymetli evrak niteliğini haiz olan bu belgeye alıcının imza atması durumunda borçlu haline gelinmiş olunuyor. Senet, imzası bulunan alıcının senet üzerinde yer alan meblağı ödeyeceğine dair bir tür taahhüt olarak tanımlanıyor.
Senet Nasıl Doldurulur?
Senedin düzenlendiği yer, düzenlendiği tarih, alacaklıya ilişkin bilgiler, borçlanılan miktar ve vade tarihi alanlarının doldurulması gerekiyor. Çek niteliğindeki senetler görüldüğü zaman ödeneceği için vade tarihi yer almıyor. Ancak, poliçe ve bonoda vade tarihi alanının doldurulması önem taşıyor.
Senetle borç altına girilmeden önce borçlanılan miktarın senet üzerinde yazılı olduğundan emin olmanız gerekiyor. Aksi durumda, gerçekte olduğundan daha fazla miktarın yazılması mümkün olabiliyor.
Senet Ödemesi Nasıl Alınır?
Senet ödemeleri, senette yer alan vade zamanında alınıyor. Borç altına giren kişinin ödemeyi vade tarihinde yapmamış olması halinde, aleyhine icra takibi başlatılması söz konusu olabiliyor. Bu bakımdan ödeme zamanının geçmemiş olmasına dikkat edilmesi gerekiyor. Senetteki borç ödenirken, her tür ödeme yolunun kullanılması mümkün oluyor. Senetle alışveriş yapılmadan önce detaylı araştırma yapılması gerekiyor.
Senet Borcu Ödenmezse Ne Olur?
Senet borcunun belirlenen tarihte ödenmemesi halinde, alacaklı taraf kambiyo senetlerine özgü ilamsız takip başlatabiliyor. Bu durumda, gerçekten mevcut bir borç olması halinde borcun tahsili için haciz yoluna başvurulması söz konusu olabiliyor. Alacaklının bu takibi başlatabilmek için kendisini bir vekille temsil ettirme zorunluluğu bulunmuyor. Borcun ödenmemesi durumunda takip başlatılırsa, alacaklı tarafından bildirilen borçlu adresine bir tebligat geliyor. Bu tebligatta borca, ödeme emri tebliğ alındıktan sonra 5 gün içerisinde itiraz edilmezse neler olacağına ilişkin bilgiler yer alıyor.
Borcun ya da imzanın veya hiçbirinin borçluya ait olmaması halinde takibin başlatıldığı icra dairesinin bağlı bulunduğu icra mahkemesine başvuru yapılarak itiraz edilmesi gerekiyor. Herhangi bir sebep gösterme zorunluluğu bulunmuyor. Yapılan itiraz takibi durdurmuyor. Ancak, takip kesinleşirse haciz talep edilmesinin ardından hacizden sonraki aşama olan satış aşamasında takip duruyor.
Senetten kaynaklanan borcuna ya da imzasına veya her ikisine birden itiraz eden borçlunun maliki olduğu menkul veya gayrimenkul malların haczedilmesi mümkün olsa da satışı mümkün olmuyor.
Senet Borcu Ne Zaman Silinir?
Senet üzerinde yer alan miktarın tamamının ödenmesi halinde, senet borcu siliniyor. Vade tarihinde borcun ödenmesi halinde, alacaklı senedin aslı borçluya veriyor. Senedin geri alınmaması durumunda da borcun ödenmesine rağmen senedin takibe konu edilmesi tehlikesi bulunuyor. Bu nedenle, borç ödenirken ödemeye yönelik makbuzun yanında senet aslının da geri alınması gerekiyor. Aslı alınan senede borcun kapandığına ve senedin iptaline ilişkin bir ibare yazılması da tavsiye ediliyor.
Senet Borcu Ödenmezse Hapis Cezası Var Mı?
Senet borcunun ödenmemesi durumunda, hapis cezası öngörülmüyor. Ancak, itibarsızlaşma, iflas etme gibi bir takım sonuçları olabiliyor. Bu nedenle, hapis cezası olmasa dahi ödeme gücü bulunan borçluların senet tutarını vadesi geldiğinde ödemesi gerekiyor.
Senet Borcu Sorgulama
Senet borcu veya düzenlenen bir senet olup olmadığına ilişkin sorgulamanın online platformda ya da icra dairelerinde yapılması mümkün oluyor. Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi sitesine girilerek sorgulama yapılabiliyor. Bu siteden protestolu senet ya da karşılıksız ve ödenen çek bilgilerine erişim sağlanabiliyor. Protesto çekilmemişse, bilgi alınması mümkün olmuyor. Senet borcu ödense de ödenmese de bir şekilde icra takibine konu edilmişse, düzenlendiği yer icra müdürlüklerinden bilgi almak mümkün oluyor.
Senet Borcu Nasıl İtiraz Edilir?
Senet üzerindeki imzanın kendisine ait olmadığı ya da borcun tamamının ödenmiş olduğu veya hem imzanın kendi imzası olmadığı hem de bu tür bir borcu bulunmadığı iddiasında olan borçlunun yapması gerekenler oldukça açık bir şekilde yasada düzenleniyor. İcra ve iflas yasasının kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takibe ilişkin düzenlemelerine göre, bu iddialardan birini savunan borçlunun takibin başlatıldığı icra dairesinin bağlı olduğu mahkemeye dilekçe yoluyla başvuru yapması gerekiyor.
Kendisine borç miktarını ve ödememenin sonuçlarının ihtar edildiği ödeme emrinin tebliğinin ardından 5 gün içerisinde başvurusunu yapması gerekiyor. Borca, imzaya veya her ikisine aynı anda itiraz edilmesi yalnızca satış yapılmasını engelliyor. İtiraz bulunmaması veya 5 günlük hak düşürücü sürenin geçirilmesi halindeyse haciz konulan eşyaların satışı için bir engel kalmamış oluyor. Ancak, borçlunun haklı bir sebeple itirazı süresinde yapamamış olduğunu ispatlaması halinde, geç itiraz yolu bulunuyor.
Menfi Tespit Davası Açma Hakkı
Hiçbir haklı sebep olmaksızın itiraz etmeyen borçluya menfi tespit adı verilen dava açma hakkı veriliyor. Bu dava, borçlu olunmadığının ispatlandığı dava olarak karşımıza çıkıyor. Davacı olan borçlu, senetten kaynaklanan borcu ödediğini gösteren bir takım belgelerle mahkemeye başvurabiliyor. Bu dava, uyuşmazlığın konusuna göre genel görevli mahkemelerden birinde görülüyor.
Ticaret kanunundan kaynaklanan bir uyuşmazlık olması halinde ticaret mahkemeleri, tüketici kanunundan kaynaklanan bir uyuşmazlık olması halinde tüketici mahkemeleri görevli oluyor. Menfi tespit davası açabilme hakkı getirilmesinde kanun koyucunun amacı, borçlunun korunmasını sağlamak.
Menfi tespit davası, senedin varlığının öğrenildiği herhangi bir zamanda açılabiliyor. Takipten önce ya da sonra bu davanın açılması mümkün oluyor. Menfi tespit davasının davacı lehine sonuçlanması halinde devam eden takip geciktirilmeksizin duruyor. Davanın açılabilmesi için açan kişinin hukuken korunması gereken bir yararı bulunması gerekiyor. Uygulamada oldukça sık başvurulan bu davanın da vekille takip ettirilmesi gerekmiyor. İtiraz edememiş olan borçlu bizzat başvurusunu yaparak ve delillerini dilekçe ekinde sunarak davayı açabiliyor.
Davaya İlişkin Masraflar ve Harçlar
Senet Borcu Ödenmezse Ne Olur? – Dava açılırken, ödenmesi gereken bir takım masraflar bulunuyor. Başvurma harcı, peşin harç, gider avansı gibi masrafların nakit olarak ilgili adliyeye yatırılması gerekiyor. Vekille takip edilme durumunda ya da karşı tarafın vekilinin olması halinde dava sonunda verilecek karara bağlı olarak hükmedilecek vekalet ücreti de nisbi olarak belirleniyor. Davanın değeri üzerinden alınacak harcın önceden çeşitli programlar yoluyla veya bazı platformlar aracılığıyla hesaplanması mümkün. Böylece, harç yatırma işlemi sırasında herhangi bir sorun yaşanmıyor.
Kefillik Mümkün mü?
Senetlerde kefil olarak borç altına girmek mümkün oluyor. Böylece alacaklının borcun asıl borçlu tarafından ödenmemesi halinde, kefile başvurma imkanı doğuyor. Kefil olarak senet altına imza atmadan önce de düşünmek gerekiyor.
çok güzel ve açıklayıcı olmuş çok teşekkür ederim emeğinize sağlık başarılar diliyorum